Vasküler Erişim (Hemodiyaliz) ve Kronik Yara Yönetimi

Kimlerde daha sık görülür?

• Diyabet, periferik arter hastalığı ve sigara
• Uzun süreli kateter kullanımı, önceki erişim girişimleri
• Yüksek venöz basınç ve yetersiz diyaliz akımı
• Nöropati, uygun olmayan ayakkabı ve travmalar (yara için)
• Beslenme yetersizliği ve eşlik eden enfeksiyonlar

Başlıca değerlendirme konuları

• AV fistül/greft planlama (damar haritalama) ve oluşturma
• Erişim darlığı (stenoz) ve tromboz yönetimi
• Geçici/tünelli diyaliz kateteri gereksinimi ve değişimi (gerektiğinde)
• Diyabetik ayak, venöz ülser, iskemik/karma yaralar
• Enfeksiyon riski ve osteomiyelit şüphesi

Tanı nasıl konur?

Hekim muayenesine ek olarak, uygun hastalarda aşağıdaki testler değerlendirilebilir:

• Doppler ultrason: Erişim akımı, darlık ve trombüsün değerlendirilmesi
• Fistülografi/venografi: Girişim planı için darlıkların anatomik gösterimi
• Ayak bileği–kol indeksi (ABI) / ayak parmak indeksi (TBI): İskemik bileşenin taranması
• Yara değerlendirmesi ve kültür (gerektiğinde): Enfeksiyon varlığını ve uygun tedaviyi belirlemek
• BT/MR anjiyografi (seçilmiş olgularda): Proksimal darlık/tıkanıklık planlaması

Testler klinik önceliğe göre seçilir; erişim sorunlarında akım ve stenoz öncelikli, yarada ise dolaşım ve enfeksiyon değerlendirmesi önemlidir.

Tedavi yaklaşımları

Tedavi sırası ve yöntemi; dolaşım, enfeksiyon ve doku yükünün dengeli yönetimiyle belirlenir. Her hasta için plan özelleştirilir.

1) Bakım ve koruyucu önlemler

• Erişim kolunun korunması (tansiyon ölçümü/kan alma yapılmaması, dar giysilerden kaçınma)
• Kan şekeri kontrolü, sigaranın bırakılması ve beslenme desteği
• Yara bölgesinde basıyı azaltma (off-loading) ve uygun ayakkabı/ortez kullanımı
• Kompresyon tedavisi (venöz bileşeni olan yaralarda hekim önerisiyle)

2) Girişimsel yöntemler (uygun hastalarda)

• Erişim darlıklarında balon anjiyoplasti; seçilmiş olgularda stentleme
• Erişim trombozunda trombektomi/tromboliz
• Geçici veya tünelli kateter yerleştirilmesi/değişimi (gerektiğinde)
• Yara yönetiminde ileri pansumanlar ve negatif basınçlı yara tedavisi (NPWT)
• İskemik yaralarda endovasküler revaskülarizasyonun planlanması

3) Cerrahi seçenekler (uygun hastalarda)

• AV fistül/greft oluşturma veya revizyon
• Cerrahi debridman (ölü doku temizliği) ve hedefe yönelik kapama teknikleri
• Rekonstrüktif yaklaşımlar ve hibrit stratejiler (damar açma + yara bakımı)

Tavsiye edilen yaklaşım

• Kanıta dayalı planlama: Erişim ve yara için kılavuz temelli yaklaşım
• Kişiye özel strateji: Damar haritalama ve yara evresine göre tedavi
• Multidisipliner işbirliği: Nefroloji, enfeksiyon, endokrin ve podoloji/ortopedi ile koordinasyon
• Takip ve eğitim: Erişim kolu bakımı, pansuman/ayakkabı eğitimi, kontrol randevuları
• Şeffaflık: Seçenekler, olası yararlar/riskler ve alternatifler hakkında açık bilgilendirme

Bu sayfadaki bilgiler genel niteliktedir. Tanı ve tedavi için muayene gerekir. Randevu/iletişim için sitedeki kanalları kullanabilirsiniz.

Uyarı ve şeffaflık

• Bu metin ticari reklam amacı taşımaz; halkı bilgilendirme amaçlıdır.
• Görsel materyaller temsili olabilir.